Crush Sendromu

Crush Sendromu Patofizyolojisi, Nedenleri ve Tedavi Yaklaşımları

Crush sendromu (ezilme sendromu), uzun süreli kas ezilmesi sonrası ortaya çıkan potansiyel olarak hayatı tehdit eden bir sistemik durumdur. Özellikle doğal afetler, trafik kazaları ve savaşlar gibi travmatik olaylar sonrasında sık görülür. Bu makalede crush sendromunun patofizyolojisi, nedenleri, klinik bulguları ve güncel tedavi yöntemleri tartışılmıştır.

1. Giriş

Crush sendromu, ilk olarak 1941 yılında Bywaters ve Beall tarafından II. Dünya Savaşı sırasında Londra bombalamaları sonrasında tanımlanmıştır (Bywaters & Beall, 1941). Uzun süreli kas kompresyonu sonucunda kas hücrelerinden miyoglobin, potasyum, fosfat ve diğer hücre içi içeriklerin kana salınması ile karakterizedir. Bu durum hipovolemi, hiperkalemi, metabolik asidoz ve akut böbrek yetmezliğine yol açabilir (Better & Stein, 1990).

2. Nedenleri

Crush sendromunun başlıca nedenleri şunlardır:

• Doğal afetler: Depremler, toprak kaymaları, bina çökmesi

• Trafik kazaları: Araç altında kalan bireylerde

• Savaş ve bombalama yaralanmaları

• İş kazaları: Maden göçükleri

• Uzun süre hareketsizlik: Komaya girmiş kişilerin kaslarının basınca maruz kalması

Ezilme yaralanmaları genellikle 4-6 saatten uzun süren kompresyonlarda ciddi sistemik etkiler doğurur (Smith & Greaves, 2003).

3. Patofizyoloji

Uzun süreli kompresyon sonucu kas hücreleri nekroza uğrar ve hücre içeriği kana karışır:

• Miyoglobin böbrek tübüllerinde birikerek akut tübüler nekroza ve böbrek yetmezliğine neden olur.

• Potasyum salınımı kalp aritmileri ve ani ölüme neden olabilir.

• Fosfat ve kreatin kinaz artar.

• Hücre içi sıvı kaybı hipovolemiye yol açar.

• Asidoz sistemik inflamasyonu tetikler.

4. Klinik Bulgular

• Etkilenen ekstremitede ödem, morarma, ağrı

• Hipotansiyon, taşikardi

• Oligüri (idrar miktarında azalma)

• Koyu renkli (çay renginde) idrar

• Hiperkalemi bulguları: Kas zayıflığı, EKG değişiklikleri

5. Tanı

• Klinik öykü (uzun süreli ezilme)

• Laboratuvar testleri:

  • Yüksek serum kreatin kinaz (CK)

  • Yüksek potasyum, fosfat, miyoglobin

  • BUN ve kreatinin düzeylerinde artış

• İdrar analizi: Mikroskopik hematüri, myoglobinüri

6. Tedavi

Crush sendromunun tedavisi hızlı ve multidisipliner bir yaklaşımla yapılmalıdır:

a) Sıvı Resüsitasyonu

• İzotonik salin (%0.9 NaCl) ile hızlı ve bol sıvı verilmesi

• Böbrek perfüzyonunu artırmak amacıyla ilk 24 saatte 6-12 litre sıvı gerekebilir

b) Hiperkalemi Tedavisi

• Kalsiyum glukonat (kardiyak stabilite için)

• Glukoz-insülin infüzyonu

• Sodyum bikarbonat (asidoz varsa)

• Beta-agonistler

c) Bikarbonat Tedavisi

• Asidozu düzeltmek ve miyoglobin çökmesini önlemek amacıyla kullanılabilir

d) Diüretikler ve Mannitol

• Yeterli idrar çıkışı varsa kullanılabilir

e) Diyaliz

• Akut böbrek yetmezliği gelişen hastalarda uygulanır

f) Cerrahi Müdahale

• Kompartman sendromu gelişirse fasiyotomi gerekebilir

7. Korunma

Afetlerde erken kurtarma ve ezilme süresini kısaltmak

• Olay yerinde ilk müdahale sırasında sıvı tedavisine başlanması

• Mobil sağlık ekiplerinin eğitimi

8. Sonuç

Crush sendromu hızlı tanı ve etkin tedavi edilmediğinde ölümcül olabilir. Özellikle afet sonrası sağlık müdahalelerinde acil sıvı tedavisi, böbrek fonksiyonlarının korunması ve hiperkalemi yönetimi hayati öneme sahiptir.

Kaynakça

1. Bywaters, E. G. L., & Beall, D. (1941). Crush injuries with impairment of renal function. British Medical Journal, 1(4185), 427-432.

2. Better, O. S., & Stein, J. H. (1990). Early management of shock and prophylaxis of acute renal failure in traumatic rhabdomyolysis. New England Journal of Medicine, 322(12), 825-829.

3. Smith, J., & Greaves, I. (2003). Crush injury and crush syndrome: a review. Journal of Trauma, 54(Suppl 5), S226–S230.

4. Sever, M. S., et al. (2002). The Marmara earthquake: epidemiological analysis of the victims with nephrological problems. Kidney International, 62(6), 2221–2231.