Vikingler ve Türkler: Din, Töre ve Yaşam Biçimleri Üzerine Karşılaştırmalı Bir İnceleme
Özet: Bu makale, tarihsel olarak farklı coğrafyalarda varlık göstermiş Vikingler ve Türklerin dinî, sosyal ve yaşam biçimlerini karşılaştırmalı bir şekilde inceler. Her iki toplumun ortak ve farklı yönleri, bilimsel kaynaklar ışığında analiz edilmiştir.
1. Giriş
Farklı coğrafyalarda yaşamış iki topluluk olan Vikingler ve Türkler, kültürel olarak birbirlerinden uzak görünseler de, toplumsal yapı, inanç sistemi ve töre gibi alanlarda bazı benzerlikler göstermektedir. Bu yazıda, bu benzerlik ve farklar bilimsel bir çerçevede ele alınacaktır.
2. Dinî İnanç Sistemleri
2.1 Viking İnancı
Vikingler, çok tanrılı pagan bir inanç sistemine sahipti. Tanrıların başında Odin, Thor ve Freyja gibi figürler bulunurdu. Ölüm sonrası yaşamda Valhalla ve Hel kavramları önemliydi.
2.2 Türk İnancı
İslam öncesi Türklerde Gök Tengri inancı ön plandaydı. Doğaya ve atalara duyulan saygı, Şamanizm ve animizmle birleşmişti. Ruhani liderler “kam” olarak adlandırılırdı.
2.3 Dinî Sistemler Tablosu
| Özellik | Vikingler | Türkler |
|---|---|---|
| Din Yapısı | Çok tanrılı paganizm | Tengricilik + Şamanizm |
| Ruhban Sınıfı | Völva (bilici) | Kam (şaman) |
| Tanrı Algısı | İnsan biçimli tanrılar | Yüce, soyut Tengri |
| Ölüm Algısı | Valhalla, Hel | Uçmağ, Tamu |
3. Töre ve Hukuk Anlayışı
3.1 Viking Töresi
Thing adı verilen halk meclisleri aracılığıyla yasa yapılırdı. Bireysel onur ve intikam önemliydi.
3.2 Türk Töresi
Töre, Türk toplumu için kutsal bir hukuki-ahlaki sistemdi. Kağan ve beyler töreye göre hüküm sürerdi.
3.3 Karşılaştırmalı Töre Tablosu
| Özellik | Vikingler | Türkler |
|---|---|---|
| Hukuk Sistemi | Thing (halk meclisi) | Töre + Kağan |
| Ceza Sistemi | Diyet, sürgün | Sürgün, dışlama |
| Onur | Bireysel | Töreye dayalı |
4. Yaşam Biçimi ve Toplumsal Yapı
Vikingler denizcilik ve tarıma, Türkler ise göçebe hayvancılığa dayalı bir yaşama sahipti. Her iki toplumda da savaşçı kimlik öne çıkıyordu. Kadınların her iki kültürde de toplumsal etkisi büyüktü.
4.1 Yaşam Biçimi Tablosu
| Özellik | Vikingler | Türkler |
|---|---|---|
| Temel Geçim | Tarım, denizcilik | Hayvancılık, göçebe yaşam |
| Savaşçı Tipi | Denizci | Atlı |
| Kadın Statüsü | Mülk sahibi olabiliyor | Hatunlar politik güç sahibiydi |
5. Benzerliklerin Kaynağı
- Zorlu doğa koşullarına karşı kolektif savunma yapıları
- Şamanik/ruhban yapılar
- Savaşçı ruh ve onur kültürü
- Hayat ağacı ve ruh inancı gibi mitolojik ortaklıklar
6. Sonuç
Vikingler ve Türkler, farklı bölgelerde gelişmiş iki toplum olmalarına rağmen, dini yapıdan sosyal düzene kadar birçok benzer yapıya sahiptir. Aralarındaki farklar ise coğrafi koşullar, ekonomik tercihler ve teolojik farklılıklardan kaynaklanmaktadır.
Kaynakça
- Price, N. (2002). The Viking Way. Uppsala University.
- Golden, P.B. (1992). An Introduction to the History of the Turkic Peoples. Otto Harrassowitz Verlag.
- Roux, J.P. (2007). Türklerin ve Moğolların Eski Dini. Kabalcı Yayınları.
- Hultgård, A. (2008). Old Norse Religion, in The Viking World.
- Clauson, G. (1972). An Etymological Dictionary of Pre-Thirteenth-Century Turkish. Oxford University Press.
- Deniz Karakurt (2010). Türk Mitolojisi Ansiklopedik Sözlük. Yapı Kredi Yayınları.