Uluslararası Yansımalar: Azerbaycan’ın Yeni Dönemi
1. ABD’nin Kafkasya’ya Dönüşü
Washington’da imzalanan barış anlaşmasıyla birlikte ABD, uzun süredir sınırlı kaldığı Güney Kafkasya’ya güçlü bir dönüş yaptı. “Trump Route” adı verilen transit koridor, sadece Azerbaycan-Ermenistan hattında değil, Orta Asya’dan Avrupa’ya uzanan enerji ve ticaret yollarında da ABD’nin söz sahibi olmasını sağlayacak. Bu durum, ABD’nin enerji güvenliği ve Rusya-İran dengelerine müdahale kapasitesini artırıyor.
2. Rusya’nın Etkisi Zayıflıyor
Moskova, yıllardır Kafkasya’da en önemli hakem konumundaydı. Ancak bu anlaşmayla Rusya masanın dışında kaldı. Hem barış sürecinde hem de enerji nakil hatlarında söz hakkının ABD’ye geçmesi, Kremlin’in bölgedeki nüfuzunu ciddi şekilde sarsıyor. Özellikle Hazar Denizi’ndeki su çekilmesi krizinde bile Azerbaycan’ın Rusya ile iş birliği “teknik” düzeyde kalırken, stratejik hamlelerin Batı yönlü olması dikkat çekiyor.
3. İran’ın Endişesi
Koridorun İran’ı bypass etmesi, Tahran için hem ekonomik hem jeopolitik kayıp anlamına geliyor. İran, yıllardır Nahçıvan-Azerbaycan bağlantısında transit ülke rolünü kullanıyordu. Artık bu avantaj ABD destekli yeni güzergâhla ortadan kalkıyor. Ayrıca İran, Kafkasya’daki güç dengesinin ABD lehine değişmesini kendi sınır güvenliği açısından tehdit olarak görüyor.
4. Avrupa İçin Enerji Güvencesi
Avrupa Birliği, Rusya-Ukrayna savaşının ardından enerji tedarikinde çeşitlilik arayışına girmişti. Bu yeni koridor, Hazar doğalgazını ve petrolünü daha güvenli, daha bağımsız şekilde Avrupa’ya ulaştırma imkânı sunuyor. Dolayısıyla Brüksel için anlaşma stratejik bir kazanç.
5. Türkiye’nin Stratejik Konumu
Türkiye, hem Azerbaycan’ın müttefiki hem de koridorun doğal uzantısı. Dolayısıyla bu süreç, Ankara’nın enerji merkezi olma hedefini güçlendiriyor. Ancak koridorun ABD’nin kontrolünde olması, Türkiye’nin diplomatik manevra alanını sınırlayabilir. Yine de Ankara için Azerbaycan’ın güçlenmesi, bölgede dostane bir denge unsurunu pekiştiriyor.
Azerbaycan’ın attığı bu adımlar, ülkeyi sadece bölgesel bir aktör olmaktan çıkarıp, küresel jeopolitiğin merkezlerinden biri haline getiriyor. ABD’nin oyuna dönüşü, Rusya ve İran’ın gerileyişi ve Avrupa’nın enerji avantajı, Kafkasya’nın geleceğini yeniden şekillendirecek.