Kardiyomiyopati: Patofizyolojiden Klinik Yönetime Kapsamlı Bir İnceleme
Kardiyomiyopati (KMP), kalp kasının primer veya sekonder olarak yapısal ve işlevsel bozukluğu ile karakterize heterojen bir hastalık grubudur. Hastalık genetik geçişli olabileceği gibi edinsel nedenlerle de gelişebilir. Bu makalede kardiyomiyopatinin sınıflandırılması, etiyopatogenezi, moleküler mekanizmaları, tanı yöntemleri ve tedavi yaklaşımları güncel literatür eşliğinde ele alınmıştır.
Kardiyomiyopati terimi, Morgagni’den bu yana kalp kası hastalıklarını tanımlamak için kullanılmaktadır. Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) ve Amerikan Kalp Derneği (AHA), kardiyomiyopatileri genellikle primer (genetik/idiopatik) veya sekonder (başka bir hastalığa bağlı) olmak üzere iki ana kategoriye ayırır.
Sınıflandırma
1. Primer Kardiyomiyopatiler
Genetik:
-
Hipertrofik Kardiyomiyopati (HKMP): Sarkomer proteinlerini kodlayan genlerde mutasyonlar.
-
Aritmojenik Sağ Ventrikül Kardiyomiyopati (ARVC): Desmozomal protein mutasyonları.
-
Restriktif Kardiyomiyopati (RKMP): Nadir genetik formlar.
Mikst (Genetik & Edinsel):
-
Dilate Kardiyomiyopati (DKMP)
Edinsel:
-
Peripartum Kardiyomiyopati
-
Stres (Tako-Tsubo) Kardiyomiyopati
2. Sekonder Kardiyomiyopatiler
-
Enfeksiyöz (viral, bakteriyel, paraziter)
-
Toksik (alkol, kemoterapötikler)
-
Metabolik (hemokromatoz, amiloidoz)
-
Otoimmün veya infiltratif hastalıklar
Epidemiyoloji
Örneğin hipertrofik kardiyomiyopati, yaklaşık 500 kişide bir görülürken; dilate kardiyomiyopati prevalansı 1:2500 civarındadır. Aritmojenik sağ ventrikül kardiyomiyopatisi ise özellikle genç sporcularda ani kardiyak ölümle ilişkilidir.
Patofizyoloji
-
Hipertrofik Kardiyomiyopati:
Sol ventrikül duvar kalınlaşır, diastolik disfonksiyon gelişir. Sarkomer protein mutasyonları, kas liflerinin düzensiz yerleşimine (miyofibriller disarray) yol açar. -
Dilate Kardiyomiyopati:
Sol ventrikül genişler, sistolik fonksiyon azalır. Sıklıkla viral miyokardit sonrası veya toksin etkisiyle gelişir. -
Restriktif Kardiyomiyopati:
Miyokard rijiditesi artar, ventriküller dolum engellenir. Enfiltratif hastalıklar (amiloidoz, sarkoidoz) temel sebeplerdir.
Genetik Mekanizmalar
Son 20 yılda sarkomer proteinlerini kodlayan genlerdeki mutasyonlar en sık sebep olarak gösterilmiştir. MYH7, MYBPC3, TNNT2 gibi genlerdeki mutasyonlar hipertrofik KMP ile ilişkilidir. ARVC’de plakoglobin ve desmoplakin mutasyonları ön plandadır.
Klinik Bulgular
Belirtiler tipine göre değişkenlik gösterir:
-
Dispne, çarpıntı, senkop
-
Ani kardiyak ölüm (genç atletlerde HKMP’de dikkat çekici)
-
Kalp yetmezliği bulguları
Fizik muayene bulguları: 3. kalp sesi, üfürüm, S4 gallopu vb.
Tanı Yöntemleri
-
Elektrokardiyografi (EKG): Sol ventrikül hipertrofisi bulguları, patolojik Q dalgaları.
-
Ekokardiyografi: Altın standarttır; duvar kalınlığı, ejeksiyon fraksiyonu, dolum paternleri değerlendirilir.
-
MR Kardiyak Görüntüleme: Fibrozis ve infiltratif süreçlerin gösterilmesinde üstün.
-
Genetik Testler: Aile taraması ve risk tayini açısından önemlidir.
-
Endomiyokardiyal Biyopsi: Nadiren endikedir.
Tedavi Yaklaşımları
Farmakolojik:
-
Beta-blokerler, kalsiyum kanal blokerleri (HKMP)
-
ACE inhibitörleri, diüretikler (DKMP)
-
Anti-aritmikler (ARVC)
Cihaz & Girişimsel:
-
İmplante Edilebilir Kardiyoverter Defibrilatör (ICD)
-
Alkol septal ablasyon (HKMP)
-
Kardiyak transplantasyon (ileri evre KMP)
Yaşam Tarzı ve İzlem:
-
Egzersiz kısıtlaması (HKMP’de ani ölüm riskini azaltmak için)
-
Aile taraması
Gelecek Perspektifi
CRISPR/Cas9 gibi gen tedavi yaklaşımları, hücre temelli rejeneratif tedaviler ve kişiselleştirilmiş farmakoterapiler, kardiyomiyopati yönetiminde umut vaat etmektedir.
Sonuç
Kardiyomiyopatiler, kalp kası hastalıklarının en karmaşık ve heterojen gruplarından biridir. Erken tanı, genetik danışmanlık, multidisipliner yaklaşım ve bireyselleştirilmiş tedavi stratejileri hastalık yükünü azaltmada anahtardır.
Kaynaklar
-
Maron BJ et al. JAMA Cardiology, 2015.
-
Elliott P, Anastasakis A. European Heart Journal, 2014.
-
Towbin JA et al. Circulation Research, 2017.
